Obsesif – Kompulsif Bozukluk ile Baş Etmek için OKB 'yi Tanımak Gerek.

Obsesif – Kompulsif Bozukluk (OKB) toplumun yaklaşık yüzde 2’sini etkileyen, “takıntı hastalığı” gibi isimlerle de bilinen ve çoğu zaman depresyonla birlikte seyreden bir psikolojik rahatsızlıktır.

DSM-5’te belirlenmiş kriterlere göre obsesyon ve/ya kompulsiyonlar kişinin günlük yaşamında aksamalara neden oluyorsa, kişinin işlevselliğini etkiliyorsa ve günde 1 saatten daha uzun süre vaktini alıyorsa kişide “Obsesif Kompulsif Bozukluk” olduğu düşünülür.

Obsesyon nedir?

Obsesyonlar ya da halk arasında bilinen adıyla vesvese ve evhamlar; istenmeyen, tekrarlayıcı, takıntı halini almış, zihinden kolayca uzaklaştırılamayan ve kişide korku yaratan düşünceler ya da imajlardır. Obsesyonlar insanın zihninde aniden ve defalarca belirerek kaygı seviyesinde artışa neden olur. Kişi, tekrarlayan düşüncelerinin getirdiği korkunun yersiz olduğunu fark edebilir ancak yine de oldukça gerçekmiş gibi ve yoğun bir şekilde deneyimler. Kişi bu obsesyonlarının sona ermesini istese de kaygısını artıran düşünceler çoğunlukla aklına gelmeye devam eder.

Elbette birçok kişinin aklına kimi zaman rahatsız edici düşünceler gelebilir ancak bu noktada endişe ve obsesyonların ayrımını yapmak önemlidir.

Endişeler genellikle günlük yaşamdaki sorunlar tarafından tetiklenen ve daha kabul edilebilir içeriğe sahip düşüncelerdir. Obsesyonlar ise genellikle kişi tarafından mantıksız görülen ama yine de uzaklaştırılamayan, içeriği genel olarak korkunç olarak algılanan ve sosyal olarak kabul edilemez boyutta olan düşüncelerdir.

Sık görülen obsesyonlar nelerdir?

  • Kirlenme korkusu
  • Mikrop kapma ya da bulaşıcı bir hastalığa yakalanma korkusu
  • Düzen ve simetri ihtiyacı
  • İstenmeyen agresif düşünceler (birine zarar vermekten, hakaret etmekten vb. korkmak)
  • İstenmeyen cinsel düşünceler (uygunsuz cinsel eylemde bulunma korkusu ya da buna dair şiddetli arzular vb.)
  • Kuşku ve kararsızlık içeren düşünceler (“Ya şöyle şöyle olursa?”, “… mı yapmalıyım yoksa …. yapmalıyım?”, “Acaba…”

Kompulsiyon nedir?

Kompulsiyonlar; obsesyonların yarattığı yoğun kaygıyı azaltmak için yapılan ve kişinin kendisini bunlardan alıkoymakta zorlandığı, tekrarlayıcı davranışsal ya da zihinsel eylemlerdir. Bu eylemler kişi tarafından genellikle anlamsız ya da mantıksız bulunur, kişi bunları yapmamak için direnebilir fakat çoğu zaman başaramaz, bunları yapmaya mecbur hisseder. Örneğin, kişi kapının kilitli olup olmadığını bir kez kontrol etmenin yeterli olacağını bilir fakat yine de apartmandan çıkmadan önce defalarca kapıya yönelebilir.

Sık görülen kompulsiyonlar nelerdir?

  • Tekrar tekrar ellerini yıkamak ya da duş almak
  • Gerekmediği halde temizlik yapmak
  • Mikrop kapma riski nedeniyle bazı nesnelere dokunmaktan kaçınmak
  • Eşyaları hep belirli bir biçimde düzenlemek
  • Elektrikli aletlerin fişlerini, doğal gazı, kapı kilidini sık sık kontrol etmek
  • Neden olabileceği zararları engellemek amacıyla çeşitli ritüeller gerçekleştirmek (“şanslı sayı”ya kadar saymak, belirli kelimeleri tekrarlamak ya da bir duayı okumak vb.)
  • Zarar verip vermediğini kontrol etmek amacıyla sorular sormak

 

Obsesif – Kompulsif Bozukluk (OKB) Yaşıyor Olabilir Misiniz?

Ellerinizi günde kaç kez yıkıyorsunuz?

Sizce yeterince temiz olabilmek için bir duş kaç dakika sürmeli?

Mikropların evinizi istila etmesinden çok mu korkuyorsunuz?

Temizlik yapmak sizin için günlük yaşamınızın vazgeçilmez bir parçası mı? Bu yüzden cildiniz sık sık tahriş mi oluyor?

Çevrenizdeki insanlara elinizde olmadan zarar verme ihtimaliniz nedeniyle sürekli kaygılanıyor musunuz?

Bir karar vermekte zorlanıyor, “Acaba?”larla mı boğuşuyorsunuz?

Çelişkilerinizi çözmek için uğurlu sayınızın yardımını mı bekliyorsunuz?

Tam da evden çıkmak üzereyken ütünün fişinin prizde takılı kalmış olabileceğinden kuşku duyup odaya geri mi dönüyorsunuz?

Kapının kilitli olup olmadığını birkaç kez kontrol etmeden içiniz rahat etmiyor mu?

 

Obsesyonlar, yani istenmeyen düşünceler, zihninizi sık sık meşgul ediyorsa,

bu düşüncelerinizden ötürü kendinizi rahatsız hissediyor ama bu düşüncelere karşı koymakta zorluk çekiyorsanız,

bu düşüncelerin artırdığı kaygınızı yatıştırmak için aynı tepkileri tekrar tekrar veriyor

bu tepkilerinizde kontrolü kaybettiğinizi hissediyorsanız  Obsesif – Kompulsif Bozukluk (OKB) yaşıyor olabilirsiniz.

 

Obsesif – Kompulsif Bozukluk (OKB) Yaşadığınızı Düşünüyorsanız Ne Yapmalısınız?

Sizde ya da bir yakınınızda “Obsesif Kompulsif Bozukluk” olabileceğini düşünüyorsanız belirtiler kronikleşmeden önce durumun bir uzman tarafından değerlendirilmesi ve uygun bir terapiye başlanması önerilmektedir.

Obsesyon ve kompulsiyon problemlerinde etkili kabul edilen ve sıklıkla uygulanan terapi yaklaşımlarından biri Bilişsel Davranışçı Terapi’dir. Bu terapi yaklaşımında kişinin kaçınmaya çalıştığı düşünceleriyle karşı karşıya getirilip kaygısını azaltmak ve tekrarlayıcı davranışlarıyla tepki vermesini engellemek üzerine çalışılır.

EMDR terapisi de kişinin obsesyonları nedeniyle artan kaygısını azaltmakta ve  kompulsiyonları engellemekte etkili bir yöntemdir.

Obsesif – Kompulsif Bozukluk” bu rahatsızlığı yaşayan kişi kadar onun yakın çevresini de olumsuz etkileyebilen bir sorundur, bu nedenle gerek görüldüğünde kişi ve yakınları Çift – Aile Terapisi’ne yönlendirilebilirler.

 

Yararlanılan kaynaklar:

-          DSM – 5

-          Abnormal Psychology (Thomas F. Oltmanns & Robert E. Emery)

-          Takıntılarla Başa Çıkma (Christine Purdon & David A. Clark)

 

 

Bu sitede yer alan tüm yazılı ve görsel materyaller www.elikapsikoloji.com sitesine ve site sahibi Meryem Gül Eren aittir. copyright © 2015 - 2024 - Sayaç : 162230
Bu sitede yer alan yazılar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için kullanılamaz.